Epispadias Nedir?

Epispadias, bazı bebeklerde doğuştan görülen nadir bir idrar yolu sorunudur. Bu durumda idrar kanalı (üretra), olması gereken yerin dışında, penisin üst kısmında ya da kız çocuklarında klitorisin yakınında açılır. Erkeklerde daha sık görülür. Epispadias hem idrar yapma şeklini hem de bazen görünümü etkileyebilir. Bazı çocuklarda idrarını tutamama (idrar kaçırma) da bu duruma eşlik eder. Epispadias genellikle doğumda fark edilir. Erken tanı ve uygun tedaviyle çocuklar sağlıklı ve aktif bir yaşam sürdürebilir.

Epispadias Türleri

Epispadias farklı şiddetlerde olabilir. Erkek çocuklar için bu durum üç ana grupta sınıflandırılır:

Hafif tip (glanüler): İdrar çıkışı penisin ucuna yakın ama üst taraftadır. Genellikle idrar kaçırma sorunu yaşanmaz.

Orta tip (penil): İdrar kanalı, penisin üst kısmında bir yerden açılır. İdrar kontrolü zor olabilir.

Ağır tip (penopubik): İdrar çıkışı penisin köküne çok yakındır. Bu tipte idrar kaçırma sık görülür.

Kız çocuklarında epispadias, genellikle klitorisin ortasından geçen bir idrar yoluna neden olur. Bu da idrar kaçırma ve bazen cinsel gelişimle ilgili sorunlara yol açabilir.

Epispadias Neden Olur?

Epispadiasın nedeni tam olarak bilinmez. Ancak gebeliğin erken dönemlerinde, özellikle ilk haftalarda, bebeğin idrar yolları gelişirken meydana gelen bir bozukluk sonucunda oluştuğu düşünülür. Bu durum, anne karnında üretra ve çevresindeki yapıların düzgün bir şekilde şekillenmemesiyle ilişkilendirilir. Epispadias çoğunlukla rastlantısal olarak ortaya çıkar, ancak bazı durumlarda kalıtsal (genetik) bir geçişten de şüphelenilir.

Bazı risk faktörleri epispadias görülme olasılığını artırır. Bunların başında erkek cinsiyet gelir; epispadias erkek çocuklarda kızlara göre çok daha sık görülür. Ailede benzer doğumsal anomalilerin bulunması da riski artıran bir diğer faktör olarak kabul edilir. Ayrıca epispadias, bazen mesane ekstrofisi gibi başka yapısal bozukluklarla birlikte görülebilir. Bu tür karmaşık durumlarda risk daha yüksek olur.

 

 

Epispadias Belirtileri Nelerdir?

Epispadiasın belirtileri, çocuğun cinsiyetine ve bu durumun ne kadar şiddetli olduğuna göre değişiklik gösterir. Erkek çocuklarda en belirgin belirti, idrar deliğinin penisin ucunda değil, üst kısmında bir yerde olmasıdır. Bu açıklık penisin başında olabileceği gibi daha yukarılarda, penisin ortasında ya da tabanına yakın bir noktada da olabilir. Bazı erkek çocuklarda penis yukarı doğru eğri olabilir ya da şekli normalden farklı görünebilir. İdrar yaparken idrar yukarı doğru veya farklı bir yöne akar, bu da özellikle tuvalet eğitimi sırasında fark edilir. Daha ağır vakalarda çocuk idrarını tutmakta zorlanabilir ve sürekli idrar kaçırma (inkontinans) yaşanabilir. Ayrıca, üretra açıkta olabilir ve cilt üzerinde bir kanal şeklinde görünebilir.

Kız çocuklarında ise idrar deliği klitorisin ortasında veya üst kısmında yer alabilir. Klitoris ikiye ayrık görünür ve genellikle idrar kaçırma ya da damla damla idrar gelmesi görülür. Tuvalet eğitimi sırasında sorunlar yaşanabilir ve çocuklar idrarlarını kontrol etmekte zorlanabilir. Her iki cinsiyette de epispadias bazen sık idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir. Çocuk, idrar yaparken zorlanabilir ya da farklı pozisyonlar kullanabilir. Ayrıca, özellikle okul çağındaki çocuklarda tuvaletle ilgili yaşanan sorunlar özgüven eksikliği ve utanma gibi psikolojik belirtilere de yol açabilir.

Epispadias Tanısı Nasıl Konur?

Epispadias tanısı, genellikle doğumdan hemen sonra yapılan fizik muayene ile konur. Çünkü idrar kanalının anormal konumu gözle görülebilecek bir özelliktir. Erkek bebeklerde penisin üst kısmında yer alan idrar çıkışı, kız bebeklerde ise klitorisin ortasında ya da üstünde yer alan açıklık dikkat çeker. Doktorlar, bu belirgin farklılığı doğumda kolayca fark edebilir.

Ancak bazı hafif vakalarda, özellikle idrar kaçırma gibi belirtilerin daha geç ortaya çıktığı durumlarda, tanı çocuk büyüdükçe konabilir. Bu gibi durumlarda tanının netleşmesi için bazı testler ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bunlar arasında idrar yollarının ve mesanenin detaylı biçimde incelendiği ultrason önemli bir yer tutar. Ayrıca, voiding sistoüretrogram (VCUG) adı verilen özel bir görüntüleme yöntemiyle çocuğun idrar yaparken mesane ve üretrasının nasıl çalıştığı değerlendirilir. Bu test, mesane yapısında bir bozukluk olup olmadığını ve idrarın geri kaçıp kaçmadığını da gösterir.

Bazı durumlarda idrar tahlili ve kan testleri ile böbrek fonksiyonları ve olası enfeksiyonlar kontrol edilir. Gerekli görülürse sistometri gibi mesanenin dolma ve boşalma kapasitesini ölçen testler de yapılabilir.

Epispadias Tedavisi

Epispadias tedavisi, temel olarak cerrahi yöntemlerle yapılır. Bu doğumsal durumun tedavisinde amaç, hem idrar yolunu normal konumuna getirmek hem de çocuğun idrar kontrolünü sağlayabilmesini mümkün kılmaktır. Cerrahi müdahale genellikle bebek birkaç aylıkken planlanır. Ancak her çocuğun durumu farklı olduğu için ameliyatın zamanı, epispadiasın şiddetine, çocuğun genel sağlık durumuna ve varsa eşlik eden diğer sorunlara göre değişebilir.

Tedavinin ilk aşamasında üretra yeniden yapılandırılır ve olması gereken konuma yerleştirilir. Eğer peniste eğrilik varsa bu da cerrahi olarak düzeltilir. Bu işlem hem estetik görünüm hem de ilerideki cinsel fonksiyonlar açısından önemlidir. Daha ağır tiplerde, çocuğun idrar tutmasını sağlayan kaslar yeterince gelişmemiş olabilir. Bu durumda, sfinkter kaslarını desteklemek için ek cerrahi işlemler yapılması gerekebilir. Özellikle idrar kaçırma problemi yaşayan çocuklarda mesane boynuna yönelik girişimler de uygulanabilir.

Cerrahi tedaviden sonra iyileşme süreci dikkatle takip edilmelidir. Çocuğun büyüme sürecinde idrar kontrolü, mesane fonksiyonları ve psikolojik durumu düzenli aralıklarla değerlendirilmelidir. Bazı çocuklarda, ilk ameliyattan sonra ek müdahalelere ihtiyaç duyulabilir. Bu nedenle uzun dönem takip çok önemlidir.